در این مطالعه سعی شده است با استفاده از توموگرافی امواج سطحی و برگردان منحنی­های پاشش، مدل سه­بعدی ساختار سرعتی موج برشی برای منطقه فرورانش مکران تعیین و با استفاده از نتایج آن، به سؤالاتی درباره زمین ساخت منطقه و هندسه صفحه فرورونده پاسخ داده شود. برای این پژوهش از داده­های ثبت­شده در 58 ایستگاه لرزه­نگاری در منطقه مکران در فاصله زمانی 6/2016 تا 5/2019 استفاده شده و روش توموگرافی با فرض دو جبهه موج تخت برای توموگرافی موج سطحی به کاررفته­است. توموگرافی برای سرعت فاز در نه دوره تناوب بین 25 تا 125 ثانیه انجام شده و با وارون­سازی منحنی­های پاشش، مدل سه­بعدی سرعت موج برشی برای منطقه مورد مطالعه به دست­آمده­است. نتایج نشان می­دهد در بخش غربی مکران و در شمال تنگه هرمز، سنگ کره عربی به زیر ناحیه سنندج- سیرجان و کمان ماگمایی ارومیه- دختر رانده شده است. همچنین در بخش میانی منطقه (در مکران غربی و زیر گودال جازموریان) یک سنگ کره اقیانوسی تخت وجود دارد که احتمالاً باقی­مانده ورقه اقیانوسی فرورونده ای است که از این ورقه جدا شده و باقی مانده است. همچنین در شرق منطقه، یک سنگ کره اقیانوسی دیده می­شود که با شیب کم تا شمال گودال جازموریان امتداد دارد و سپس در زیر کمان آتشفشانی با شیب زیاد فرورانش می­کند.

منطقه مکران منطقه ای راهبردی در معادلات امنیتی ایران به شما می رود. این منطقه از نظر مولفه های جغرافیای انسانی، جغرافیای اقتصادی و جغرافیایی طبیعی می تواند به عنوان زمین بازی امنیتی ایران مورد استفاده قرار گیرد. اما در مقابل منطقه مجاور یعنی خلیج فارس از این نظر مزیت های کم تری دارد. هدف این مقاله بررسی نقش منطقه مکران در امنیت خلیج فارس است. سوال اصلی مقاله این است که مهم ترین مزیت های منطقه مکران برای ایفای نقش امنیتی در خلیج فارس کدام اند؟ این مقاله با استفاده از مدل سوآت به منظور بررسی نقش منطقه مکران در امنیت خلیج فارس انجام شده است و برای سنجش وزن سنجه ها از فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که ابعاد ژیوپلیتیکی منطقه مکران در تعیین کردن نقش امنیتی آن در ارتباط با امنیت منطقه خلیج فارس عبارت اند از؛ جغرافیای انسانی و نحوه توزیع جمعیتی در این منطقه، جغرافیای اقتصادی منطقه، جغرافیای طبیعی منطقه و همچنین ویژگی های جغرافیایی منطقه که امکان اجرای اصل پراکنده سازی به عنوان یکی از اصول تاثیر گذار بر معادله دفاع-تهاجم وجود دارد.

مکران یکی از مناطق راهبردی ایران در جنوب شرقی کشور است. این منطقه به دلیل موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی خاص خود می تواند نقش عظیمی در توسعه اقتصاد دریا محور و دیپلماسی دریایی ایران ایفا کند.

دکتر عراقچی با اشاره به موقعیت ویژه کشور با داشتن ساحلی هشتصد کیلومتری به مقایسه تجربه موفق توسعه عسلویه با هدف توسعه مکران میپردازند. همچنین به ضرورت پرداختن به موقعیت مکران از نگاه بین المللی و سوال های پاسخ داده نشده در این زمینه میپردازند. ایشان سرمایه های داخلی را کافی برای توسعه مکران ندانسته ضرورت ورود سرمایه های خارجی را متذکر میگردند. دکتر عراقچی دورنمائی مطلوب برای سواحل جنوب به طور عام و سواحل مکران به طور خاص ترسیم میکنند که در آن این سواحل مانند سواحل شمال تبدیل به مقصد سفرهای تفریحی مردم شود. نیاز به تفکر و مدیریت جهادی و غیر محدود به ساخختار بروکراتیک در این گفت و گو مطرح میشود. ایران باید در توسعه سواحل جنوبی خود نگاهی هم به طرح ها و تلاش های کشورهای رقیب در منطقه داشته باشد. توسعه سواحل میتواند مقدمه ای برای حذف چهره امنیتی ایران در افکار عمومی بین المللی باسد. امنیت و اقتصاد در منطقه مکران بسیار در هم تنیده است و نمیتوان آن ها را جدا از یکدیگر تصور نمود.

ایران در مسیر توسعه با چالش های فراوان زیست محیطی، ساختاری و ژئوپلیتیکی مواجه است. ادامه روندها و فرایندهای موجود در ایران، توسعه را برای ایرانیان دور از دسترس خواهد کرد. به نظر می رسد تغییر نگرش و راهبرد کشورداری بر اساس ظرفیتهای جغرافیایی و محیطی کشور می تواند به اصلاح روند توسعه کمک شایانی کند. در این میان، منطقه بکر سواحل اقیانوسی مکران به عنوان مهمترین منطقه راهبردی ایران که ظرفیتهای بی شماری دارد، می تواند در خدمت توسعه ایران قرار گیرد. بر این اساس، هدف پژوهش، شناخت چالش های توسعه در ایران و ضرورت تبیین تغییر نگاه راهبردی در سیاستهای کلان کشور از رویکرد راهبردی خشکی پایه به رویکرد راهبردی دریاپایه و ساحلی بر اساس ظرفیتهای منحصر به فرد منطقه مکران است. نتایج پژوهش نشان می دهد که سواحل مکران به دلیل دسترسی مستقیم به آبهای اقیانوسی، بکر بودن و موقعیت راهبردی و کریدوری از ظرفیت و توانمندی بسیار بالایی برای برنامه های توسعه اقتصادی، صنعتی، خدماتی، شهری و گردشگری برخوردار است که می تواند دروازه و پیشران توسعه پایدار ایران گردد. لازمه فعال سازی ظرفیت های مکران، انتخاب و اجرای آمایش سرزمین و راهبرد دریایی و ساحلی است که نه تنها می تواند باعث تولید امنیت و توسعه در جنوب شرق ایران گردد؛ بلکه می تواند باعث تقویت جایگاه و مناسبات بین المللی ایران، تولید قدرت، نجات و بازخیزی تمدن ایران گردد که می توان از آن به عنوان «دروازه امید و توسعه ایران» یاد کرد.

مکان های زیستی مختلف به اقتضای ماهیت و کارکردشان استراتژی های مختلفی را برای رسیدن به هدف در نظر می گیرند؛ هدف نهایی تمام این استراتژی ها رسیدن به توسعه پایدار می باشد. رسیدن به توسعه در ادوار مختلف همواره مدنظر دولت ها، حکومت ها و مردمانی که در قالب شهروند و شهرنشین به ایفای نقش می پرداخته اند؛ بوده است. هدف اصلی توسعه حذف نابرابری هاست، بهترین مفهوم توسعه، رشد همراه با عدالت اجتماعی است. مفهوم توسعه تداوم رشد اقتصادی، رشد سریع و ممتد سرانه واقعی، همگام با پیشرفت جامعه است. باتوجه به هدف پژوهش که براین اساس هدف پژوهش تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر توسعه پایدار منطقه ای مکران است، پژوهش حاضر با بهره گیری از روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و بر اساس روش های علم آینده پژوهی با ترکیبی از روش های اسنادی و پیمایشی صورت گرفته است. در پژوهش حاضر برای شناسایی متغیرهای اولیه مؤثر بر توسعه پایدار منطقه ای مکران پس از مطالعه اسناد بالادستی در حوزه های مختلف از روش دلفی دومرحله ای استفاده شده است. پژوهش با استفاده از 36 متغیر در قالب 8 حوزه به عنوان متغیرهای اولیه مؤثر بر توسعه پایدار منطقه ای مکران انتخاب گردید. یافته ها نشان می دهد، باتوجه به وجود 36 متغیر اصلی تأثیرگذار بر توسعه یافتگی مکران، ابعاد ماتریس 36×36 می باشد. تعداد تکرار دو بار در نظر گرفته شده است و درجه پرشدگی 60.88% است که بیانگر پراکندگی متغیرهای مؤثر بر توسعه یافتگی مکران می باشد. نتایج بیانگر این است، وضعیت توسعه منطقه ای مکران تا حد بسیار زیادی ناشی از بخش های کلان مدیریتی، سیاست گذاری، اجتماعی و اقتصادی است. در واقع تا زمانی که تحولات اساسی در ساختار اقتصادی و مدیریتی منطقه مکران به وجود نیاید و قدرت اقتصادی لازم و تحولات مدیریتی مؤثر صورت نگیرد امکان بهبود در وضعیت توسعه منطقه ای مکران ناممکن می باشد.